BỆNH DỊCH CÚM GIA CẦM

1. Giới thiệu về bệnh dịch cúm gia cầm.

- Chăn nuôi là lĩnh vực đóng góp chính cho ngành nông nghiệp. Bên cạnh những thành tựu; chăn nuôi cũng thường bị đối mặt với những rủi ro từ dịch bệnh

- Bệnh virus cúm gia cầm, còn được gọi là cúm gia cầm, là một bệnh truyền nhiễm gây tử vong cao ở gia cầm, đặc biệt là Gà. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng cho đàn gia cầm và trong một số trường hợp, có khả năng lây lan từ gia cầm sang người.

2. Nguyên nhân dẫn đến bệnh dịch cúm gia cầm

- Nguyên nhân chính của cúm gia cầm là các loại virus thuộc họ Orthomyxoviridae. Hai loại virus cúm chủ yếu gây bệnh ở gia cầm là Influenza A virus (H5N1) và Influenza A virus (H7N9). Những loại virus này thường tồn tại trong đàn gia cầm mà không gây triệu chứng, nhưng khi chúng biến đổi, chúng có thể gây ra đợt dịch bệnh nghiêm trọng.

+ Dịch cúm gia cầm H5N1 (còn được gọi là cúm gia cầm A) đã được biết đến từ năm 1997 và đã gây ra nhiều đợt bùng phát ở nhiều nước trên thế giới. Trong khi đó, dịch cúm gia cầm H7N9 (còn được gọi là cúm gia cầm B) lần đầu tiên được báo cáo ở Trung Quốc vào năm 2013.

+ H5N1 được xem là loại cúm gia cầm nguy hiểm hơn và gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn ở người so với H7N9. Tỷ lệ tử vong của H5N1 ước tính là khoảng 60% trong các trường hợp lây nhiễm cho con người, trong khi tỷ lệ tử vong của H7N9 là khoảng 30%.

+ H5N1 thường gây ra các triệu chứng nặng như sốt cao, viêm phổi cấp tính, viêm phổi mức độ nặng và nhiều trường hợp tử vong. Trong khi đó, H7N9 thường gây ra các triệu chứng nhẹ hoặc không rõ ràng ở người, một số trường hợp có thể không có triệu chứng, nhưng vẫn có khả năng lây nhiễm chongười khác.

+ Dịch cúm gia cầm H5N1 chủ yếu lây lan qua:tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị nhiễm, trong khi H7N9 có khả năng lây truyền từ gia cầm sang người thông qua: tiếp xúc gần với gia cầm hoặc môi trường bị nhiễm.

+ Vaccin chống lại cúm gia cầm đã được phát triển cho cả H5N1 và H7N9. Tuy nhiên, việc sản xuất và phân phối các loại vaccin này vẫn gặp nhiều thách thức do tính biến đổi của virus cúm gia cầm và khả năng chuyển đổi gen.

- Bệnh virus cúm gia cầm có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị nhiễm bệnh như: chất nhầy, phân hoặc nước mắt của gia cầm nhiễm bệnh, hay là qua tiếp xúc với môi trường có virus. Con người có thể bị nhiễm virus khi tiếp xúc với gia cầm hoặc sản phẩm gia cầm nhiễm bệnh, thôngthường qua hít phải bụi hoặc phân của gia cầm nhiễm

GIỚI THIỆU BỆNH CÚM GÀ H5N1 - Influenza A virus (H5N1)

- Triệu chứng lâm sàng của bệnh cúm gà H5N1có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng và khả năng miễn dịch của gà, được chia là ba mức độ: thể độc quá cấp, thể độc lực cao, thể độc lực thấp.

Thể độc quá cấp:

- Gia cầm chết nhanh, đột ngột;

- Chưa có biểu hiện lâm sàng về bệnh lý.

 Thể độc lực cao:

- Gà thường sốt cao từ 40 °C trở lên

- Một triệu chứng khá phổ biến là gà bị mất lông hoặc lông rụng một cách không bình thường.

- Lông gà thường xù, gàthườngủ rũ lờ đờ, bỏ ăn, giảm đẻ

- Đầu và mặt sưng, phù quanh mắt.

- Mào tích sưng, xuất huyết, mắt bị viêm kết mạc và có thể xuất huyết; xuất huyết điểm ở giữa vùng bàn chân và khuỷu chân.

- Bên cạnh đó, gà sẽ có một số triệu chứng về hô hấp, chảy nước mắt nước mũi liên tục

- Triệu chứng thần kinh, nghẹo cổ, sã cánh

- Thường sẽ đi ra phân xanh, phân trắng

- Vịt, ngỗng chủ yếu bị các triệu chứng thần kinh, vẹo cổ, sốtcaotừ40 °C trởlên, run rẩy, mệt mỏi.

Thể độc lực thấp:

- Gà thường mệt mỏi, có triệu chứng hô hấp nhẹ, thở khò khè, ho nhẹ.

- Trong một số ít trường hợp, thể độc lực thấp cũng biểu hiện các triệu chứng của thể độc lực cao như mào tích tím tái, giảm đẻ, tỉ lệ chết có thể lên đến > 50 %.

GIỚI THIỆU BỆNH CÚM GÀ H7N9 - Influenza A virus (H7N9)

- Đây là một loại virus cúm A đặc biệt nguy hiểm và có khả năng gây tử vong cao ở gia cầm.

- Virus H7N9 ban đầu được phát hiện ở các loài chim nông nghiệp, nhưng sau đó đã lây lan sang người. Tuy nhiên, dịch bệnh chủ yếu xuất phát từviệc tiếp xúc với gia cầm nhiễm virus H7N9, chẳng hạn như qua việc tiếp xúc với phân của gia cầm nhiễm virus, tiếp xúc với bề mặt hoặc môi trường nhiễm virus.

- Triệu chứng gà bị nhiễm virus H7N9:

+ Lơ mơ và mệt mỏi: Gà bị nhiễm H7N9 có thể trở nên lơ mơ, thiếu năng lượng và mệt mỏi hơn so với bình thường.

+ Mất khẩu vị: Gà có thể không có sự thèm ăn hoặc mất khẩu vị. Gàcó thể từ chối thức ăn hoặc ăn ít hơn.

+ Giảm năng suất đẻ trứng: Gà nhiễm H7N9 thường có mức đẻ trứng giảm đi hoặc ngừng đẻ hoàn toàn.

+ Đau và sưng: Gà bị nhiễm H7N9 có thể thấy sự đau và sưng ở các vùng cơ, đặc biệt là cơ xương cánh và chân.

+ Khó thở: Gà có thểhiện khó khăn trong việc thở, thở hổn hển và thở rít.

+ Tiêu chảy: Một số gà bị nhiễm H7N9 có thể cótriệuchứngtiêu chảy hoặc bài tiết phân lỏng.

3. Cách phòng chống dịch bệnh cúm gia cầm.

- Để việc chăn nuôi đạt hiệu quả cao, người chăn nuôi nên áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, áp dụng quy trình chăn nuôi khép kín tự túc con giống. Có thể mua con giống khoẻ mạnh, sạch bệnh ở các trại giống lớn đã được cơ quan thú y cấp phép.

+ Quá trình chăn nuôi, cần thực hiện cùng nhập con giống, cùng xuất bán trong một thời điểm. Trong khi nuôi, không mua hoặc nhập thêm gia cầm vào trại. Định kỳ, tiến hành vệ sinh khử trùng tiêu độc và để trống chuồng trại từ 2 đến 3 tuần giữa 2 lứa nuôi. Làm như vậy sẽ làm cho môi trường trong chuồng nuôi không bị ô nhiễm, có thời gian để tiêu độc khử trùng và tiêu diệt mầm bệnh.

+ Khi nuôi chỉ nuôi một loại gia cầm, không nuôi chung gia cầm với các loại gia súc khác. Hạn chế người vào khu vực chăn nuôi. Trước cổng ra vào khuvựcchăn nuôi, cần có khuvực sát trùng. Trong khuvựcnàynên để vôi bột hoặc pha hóa chất để khử trùng. Ngoài ra, cần có chỗ chứa và xử lý phân đúng kỹ thuật.

+ Thực hiện tiêm phòng các loại vắc xin định kỳ theocác lứa tuổi là cách phòng bệnh hiệu quả nhất. Đối với những loại cúm gia cầm có vaccine hiệu quả, tiêm chủng là một biện pháp quan trọng để ngăn ngừa dịch bệnh và giảm tác động của nó. Đảm bảo tuân thủ các hướng dẫn và chương trình tiêm chủng từ các cơ quan y tế.

+ Khi phát hiện gia cầm có những biểu hiện bất thường như giảm ăn, giảm đẻ, gia cầm chết đột ngột, nghi ngờmắc bệnh cần phảibáo ngay cơ quan quản lý chuyên ngành thú y gần nhất để có phương án giải quyết kịp thời

 + Đối với các hộ chăn nuôi: không mua bán gia cầm bệnh, không ăn thịt gia cầm bệnhhoặc không rõ nguồn gốc, không giấu dịch và không vứt xác gia cầm bừa bãi.

+ Tại mỗi chợ, việc bán thịt gia cầm và sản phẩm gia cầm chỉ được buôn bán, tiêu thụ tại những nơi quy định, cách biệt với hàng khác, chỉbán gia cầm khỏe, không bị bệnh, rõ nguồn gốc và đã được kiểm dịch. Trong khu vực buôn bán, gia cầm phải được nhốt và phải có nơi thu gom xử lý chất thải. Vệ sinh tiêu độc, khử trùng khu vực buôn bán gia cầm và sản phẩm gia cầm sau mỗi ngày giao dịch mua bán.

+ Đối với người tiêu dùng chỉ nên mua gia cầm khỏe mạnh và không nên mua gia cầm đã giết mổ không có dấu kiểm dịch của cơ quan thú y.

- Nhìn chung, biểu hiện của Gà bị nhiễm virus cúm gia cầm H5N1 hay H7N9 khá là giống với một số loại bệnh khác như: Gumboro, Tụ huyết trùng, Newcastle … nên nếu không có kinh nghiệm hay kỹ thuật xét nghiệm thì khó xác định chính xác được chủng bệnh mà gia cầm đang mắc phải.

- Bộ kit phát hiện RNA virus cúm gia cầm theo phương pháp xét nghiệm PCR Huỳnh Quang thời gian thựccủa TianLong sẽ giúp quá trình chuẩn đoán bệnh virus gia cầm diễn ra nhanh gọn và kết quả sẽ chính xác.

+ Phương pháp xét nghiệm PCR Huỳnh quang thời gian thực là gì?

- Phương pháp xét nghiệm PCR Huỳnh quang thời gian thực, hay còn gọi là RT-PCR (Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction) Huỳnh quang, là một phương pháp phân tích di truyền tồn tại trong lĩnh vực y học và nghiên cứu sinh học phân tử. Phương pháp này được sử dụng để xác định sự hiện diện và số lượng của một loại RNA cụ thể trong một mẫu.

- Quy trình RT-PCR Huỳnh quang thời gian thực bao gồm các bước chính sau đây:

B1: Chuẩn bị mẫu: Mẫu được thu thập từ nguồn cần kiểm tra, chẳng hạn như mẫu máuhoặc mẫu mô. Mẫuphải được xử lý trước để tách RNA/DNA ra khỏi các thành phần khác và loại bỏ các chất gây nhiễu.

B2: Tạo bản sao DNA: RNA trong mẫu được chuyển đổi thành DNA bằng phản ứng ngược (reverse transcription). Một enzyme gọi là reverse transcriptase được sử dụng để tổ hợp RNA với một mảnh oligonucleotide ngẫu nhiên (primer) và tạo ra một chuỗi cDNA (DNA sao chép ngược).

B3: Phản ứng PCR: Trong quá trình này, một loạt các chu kỳ nhiệt thay đổi liên tục diễn rađể tạo ra hàng triệu bản sao của DNA mục tiêu. Phản ứng PCR bao gồm hai primer, mỗi primer gắn vào một đầu của cDNA mục tiêu, và một enzyme DNA polymerase, nhiệm vụ là sao chép và gia tăng số lượng DNA mục tiêu.

B4: Xác định mục tiêu: Trong quá trình PCR, một fluorochrome (một chất phát quang) được thêm vào để gắn liền với các mẫu DNA tương ứng. Khi PCR tiến hành, nếu mẫu chứa DNA mục tiêu, sự gia tăng của DNA sẽ kích hoạt quang phát quang từ fluorochrome. Sự phát quang này có thể được quan sát và đo lường bằng máy phân tích huỳnh quang.

B5: Đánh giá kết quả: Kết quả xét nghiệm được đánh giá dựa trên sự hiện diện hoặc vắng mặt của phát quang. Nếu mẫu phát quang, nghĩa là mẫu chứa DNA mục tiêu, ngược lại, nếu không có phát quang, tức là mẫu không chứa DNA mục tiêu.

- Phương pháp xét nghiệm PCR Huỳnh quang thời gian thực được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán các bệnh truyền nhiễm. Nó cho phép phát hiện và xác định mức độ hiện diện của RNA virus trong mẫu, giúp trong việc xác định nhanh chóng và chính xác các trường hợp nhiễm virus

Câu hỏi:

1, Nhìn chung bệnh virus cúm A H5N1 và cúm gia cầm H7N9 triệu chứng tương tự nhau, làm sao kit test có thể chuẩn đoán chính xác đc gia cầm đang mắc phải virus loại nào?

Phương pháp PCR khôn gxác định loại virus dựa trêntriệu chứng bệnh.Tuy nhiên PCR sẽ dựa trên các triệu chứng bệnh để có thể lựa chọn loại kit chuẩn đoán phù hợp. Mỗi loại virus có một trình tự gene khác nhau, và dựa trên trình tự gene khác nhau này của virus H5N1 và H7N9. Các bộ kit sẽ tiến hành phát hiện thông qua các cặp mồi bắt cặp chính xác vào khu vực đặc trưng cho từng loại virus, để phát hiện chính xác loại tác nhân virus gây bệnh. Và vì triệu chứng của hai bệnh này giống nhau, nên chỉ có phương pháp PCR là duy nhất có thể xác định loại virus nào gia cầm đang mắc phải, trong thời gian nhanh nhất

2, Kit test đọc kết quả đúng nhất ở điều kiện môi trường nào?

Hóa chất phải đảm bảo nhiệt độ trong quá trình vận chuyển là 2~8ºC, nhiệt độ bảo quản hóa chất là -20 ±5 ºC tránh ánh sáng. Đồng thời tiến hành thí nghiệm để nhận kết quả đúng nhất cần tuân thủ của quy định ISO17025.

3, Có trường hợp kit test đọc sai kết quả không?

Cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng của bộ kit để có kết quả tối ưu. Sai lệch so với các tiêu chuẩn trong quá trình lấy mẫu, bảo quản, vận chuyển, xử lý và xét nghiệm có thể dẫn đến âm tính giải hoặc sai kết quả xét nghiệm dương tính.

4, Kit test đọc kết quả trong thời gian là bao lâu?

Thời gian cho kit realtime PCR phát hiện dịch là 1h05min sử dụng trên thiết bị Gentier 96E của hãng TianLong.

5, Hạn sử dùng của kit là bao lâu để đảm bảo chất lượng?

Hạn sử dụng của bộ kit là 1 năm kể từ ngày sản xuất.

- Cúm A/H5N1 là bệnh phổ biến ở gia cầm như gà, vịt…Thời gian ủ bệnh: từ vài giờ đến 28 ngày nên rất khó xác định. Khi bị bệnh, gà sốt cao, ủ rũ, xù lông, đứng tụm một chỗ, mắt sưng huyết, mào thâm, chân gà xuất huyết,…Bệnh cúm gia cầm là một trong những bệnh nguy hiểm nhất ở gà, tỷ lệ chết 100%, tốc độ lây lan nhanh chóng. Ngay khi phát hiện bệnh cần tiêu hủy và cách ly chuồng trại ngay lập tức.

A/H5N1 – A/H7N9  RT-qPCR Kit của hãng TianLong giúp chẩn đoán tác nhân virus gây bệnh cúm A/H5N1 với những ưu điểm sau:

Quy trình đơn giản, nhanh chóng

Thời gian PCR tối ưu hóa chưa đến 2 giờ

Độ nhạy và độ đặc hiệu cao

--------------------------------------------------------------